poleca:
Szacuje się, że
około 2,6 milionów Europejczyków cierpi z powodu niepełnosprawności
kończyn górnych, a około 1,3 miliona z nich musi korzystać z technologii
wspierających lub z pomocy opiekunów, by móc sprostać codziennym
obowiązkom. Gdy uwzględni się wszystkie kraje rozwinięte liczba ta
wzrasta do 2,5 miliona. Powyższa grupa obejmuje osoby cierpiące na
różnorakie choroby, w tym stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe
boczne, a także szereg schorzeń takich jak paraliż oraz syndrom
zamknięcia, w przypadku których pacjenci nie są w stanie poruszać
oczami.
Chociaż wielu chorych korzysta już z technologii wspierających, do
których zalicza się wspomagające, personalizowane oraz rehabilitacyjne
urządzenia przeznaczone dla osób niepełnosprawnych, w większości
przypadków systemy oraz oprogramowanie zaprojektowano pod kątem
wykonywania pojedynczej funkcji, lub też wspierania osób dotkniętych
konkretnym rodzajem niepełnosprawności.
"Rynek, który nazwałbym rynkiem "starych" technologii AT,
zdominowany jest przez pojedyncze rozwiązania i urządzenia, z których
każde zaprojektowano pod kątem specyficznego rodzaju niepełnosprawności
lub też specyficznych zdolności użytkowników. W ujęciu ogólnym jest to
dobre podejście, gdyż dzięki niemu poszczególne rozwiązania są
zoptymalizowane pod kątem funkcji, którą mają realizować", tłumaczy
Stefan Parker, koordynator projektu oraz naukowiec pracujący w
austriackiej firmie KI-I. "Problem w tym, że w większości rzeczywistych
sytuacji urządzenia te wykorzystują zaledwie część umiejętności
użytkowników lub też nie mogą być odpowiednio dostosowane do potrzeb
pacjentów. W efekcie osoby niepełnosprawne stają się posiadaczami
urządzeń, które nie są odpowiednio dopasowane do ich konkretnej
sytuacji".
Trudność stanowi również to, że niepełnosprawności nie da się
skatalogować. Każdy człowiek jest inny, dlatego dwie osoby cierpiące na
to samo schorzenie często dotknięte są niepełnosprawnością o
diametralnie różnym nasileniu i naturze, lub też wieloma różnymi
rodzajami niepełnosprawności jednocześnie. Co więcej, wraz z postępami
choroby system powinien być dostosowywany do zmieniających się potrzeb
pacjenta. Konieczne może też okazać się zastosowanie nowych rozwiązań.
By stawić czoła powyższym wyzwaniom członkowie konsorcjum
obejmującego instytuty badawcze, uniwersytety oraz prywatne
przedsiębiorstwa z siedmiu krajów stworzyli niedrogą i skalowalną
platformę, pozwalającą opracowywać rozwiązania z dziedziny AT w znacznie
bardziej personalizowany i elastyczny sposób. Powyższa platforma,
opracowana w ciągu dwóch lat w ramach projektu o nazwie "Zestaw służący
do szybkiego tworzenia i integrowania rozwiązań z dziedziny technologii
wspierających" ('Assistive technology rapid integration and construction
set' - ASTERICS), który uzyskał wsparcie w wysokości 2,65 milionów ze
strony Komisji Europejskiej, oferowana jest obecnie jako rozwiązanie
komercyjne. Dalsze badania, prowadzone przez uczestników projektu
ASTERICS, mają na celu dodatkowe ulepszenie tego rozwiązania.
Systemy wspierające, zorientowane na potrzeby użytkowników
"Rynek technologii AT ulega obecnie szybkim przeobrażeniom. Z jednej
strony urządzenia przenośne, takie jak smartfony i tablety, podbijają
świat, co ma ogromny wpływ na rynek AT. Z drugiej natomiast opracowywane
są bardziej zorientowane na użytkowników i bardziej elastyczne
podejścia do technologii AT. Rozwiązanie ASTERICS jest pierwszym z nich,
a zatem najważniejszym", twierdzi Parker, który pomagał koordynować
prace projektowe.
W przeciwieństwie do tradycyjnych systemów AT platforma ASTERICS
może być dostosowywana do potrzeb poszczególnych użytkowników. System
pozwala wybierać pośród szerokiej gamy czujników, a także wśród zarówno
prostych przełączników czy kamer internetowych, jak i złożonych
"interfejsów mózg-komputer" ('brain-computer interfaces' - BCI),
umożliwiając tym samym dostosowanie sposobu interakcji do wymagań i
zdolności poszczególnych pacjentów.
Dane wejściowe, niezależnie od tego w jaki sposób są generowane,
przetwarzane są przez "środowisko wykonawcze ASTERICS" ('ASTERICS
Runtime Environment' - ARE). Oprogramowanie ASTERICS można z łatwością
instalować na dowolnym urządzeniu pracującym pod kontrolą system
operacyjnego Windows. System ASTERICS korzysta ponadto z tak zwanych
"modeli", konfigurowanych pod kątem poszczególnych użytkowników,
przetwarzających i wykonujących ich polecenia na dowolnym urządzeniu, co
pozwala korzystać ze smartfonów i komputerów, a także sterować
klimatyzacją czy też otwierać okna w domu.
Powyższe modele są budowane i konfigurowane przy pomocy specjalnego
programu o nazwie "ASTERICS Configuration Suite" (ACS), w obrębie
którego możliwe jest konfigurowanie, za pośrednictwem interfejsu
graficznego, wielu wtyczek pełniących rolę wejść, przetworników sygnału
oraz wyjść, a także łączenie ich za pośrednictwem kanałów danych oraz
kanałów zdarzeń. Gotowy moduł jest następnie instalowany w środowisku
ARE, w którym może współegzystować wiele modułów, dzięki czemu
użytkownicy mogą korzystać z modułów najbardziej odpowiednich dla danego
zastosowania.
Możliwe jest także instalowanie modułów rozszerzających, służących
do podłączania czujników. Czujniki mogą być połączone bezpośrednio z
platformą ASTERICS lub też z zewnętrznym komputerem, za pośrednictwem
kabla USB. Co więcej, możliwe jest podłączenie niewielkiego modułu HID,
poprzez interfejs USB. Moduł HID pełni rolę standardowego,
bezprzewodowego urządzenia emulującego mysz, klawiaturę lub dżojstik.
"Dzięki powyższemu podejściu mamy do czynienia z w pełni
zorientowanym na użytkownika, lokalnym tworzeniem technologii AT -
użytkownicy nie muszą już dostosowywać się do urządzeń, gdyż to
urządzenia dostosowują się do nich. Co więcej, osoby korzystające z
systemu mogą nawet dokonywać niewielkich zmian samodzielnie, lub też
opiekunowie mogą dokonywać tych zmian za podopiecznych, co pozwala
reagować na zmiany sytuacji", podkreśla Parker. "System może być także
dopasowywany do zmieniającego się kontekstu, dzięki czemu użytkownicy
nie muszą już kupować nowych urządzeń za każdym razem, gdy ich stan
zdrowia ulega zmianie, czy też korzystać ze starych urządzeń, pomimo
wiążących się z tym niedogodności - mogą nadal używać rozwiązania, do
którego się przyzwyczaili i które polubili, wyposażonego w nowe
interfejsy lub też charakteryzującego się zmodyfikowanymi ustawieniami".
Uczestnicy projektu ASTERICS konsultowali swe posunięcia z osobami
dotkniętymi niepełnosprawnością ruchową, ich opiekunami oraz ekspertami z
dziedziny AT, zarówno podczas projektowania jak i podczas tworzenia
systemu, natomiast prototyp platformy został oceniony bardzo pozytywnie
podczas wdrożeń testowych.
"Użytkownicy docenili rozwiązanie ASTERICS, a podczas testów, które
przeprowadziliśmy z ich udziałem, udało nam się zaoferować im
możliwości, których nie zapewniają inne systemy. Niektórzy użytkownicy
korzystają z systemu ASTERICS od czasu testów i nadal są bardzo
zadowoleni", twierdzi Parker.
Co istotne, system jest stosunkowo niedrogi i może korzystać z
istniejących urządzeń, posiadanych przez użytkownika, takich jak kamery
internetowe wbudowane w laptopy, co pozwala jeszcze bardziej ograniczyć
koszty. Stefan Parker szacuje, że w przypadku większości osób koszt
wdrożenia systemu ASTERICS zamknie się w kwocie 500 euro, nie licząc
ceny zakupu laptopa lub komputera stacjonarnego, chociaż jeśli potrzebne
będą bardziej złożone urządzenia, takie jak interfejs mózg-komputer, to
koszty mogą wynieść nawet kilka tysięcy euro.
Czeska firma IMA, będąca jednym z partnerów projektu, oferuje
obecnie komercyjne urządzenia współpracujące z systemem ASTERICS, w tym
moduły wejścia/wyjścia, podczas gdy polska firma Harpo, również będąca
partnerem projektu, jest głównym dystrybutorem systemu oraz oferuje
usługi z zakresu jego adaptacji i personalizacji.
Celem zespołu projektowego jest obecnie kontynuowanie badań oraz
rozpoczęcie nowego projektu, z myślą o poszerzeniu systemu o urządzenia
przenośne, takie jak smartfony i tablety.
Projekt ASTERICS uzyskał wsparcie finansowe na badania naukowe w ramach Siódmego Programu Ramowego UE (7PR).
Odnośnik do projektu na stronie CORDIS:
- informacje na temat 7PR w bazie danych CORDIS
- informacje na temat projektu ASTERICS w bazie danych CORDIS
Odnośnik do strony internetowej projektu:
- strona internetowa projektu 'Assistive technology rapid integration and construction set'
Odnośniki do powiązanych filmów i plików dźwiękowych:
- filmy dotyczące projektu ASTERICS
Pozostałe odnośniki:
- strona internetowa Agendy Cyfrowej Komisji Europejskiej
