W poniedziałek, 1 lipca 2013 r., Chorwacja - kraj przekształcony w
zaledwie dwie dekady z państwa rozdartego brutalnymi konfliktami w
stabilną demokrację, zdolną do przyjęcia na siebie obowiązków
wynikających z członkostwa w UE - stała się 28. państwem członkowskim
Unii Europejskiej. W przeddzień jej akcesji, Przewodniczący Komisji
Europejskiej, Barroso, powiedział: "Przystąpienie Chorwacji do Unii
Europejskiej jest wydarzeniem historycznym, które przywraca temu krajowi
przysługujące mu miejsce w samym sercu Europy".
Z punktu widzenia infrastruktury ICT, kraj pozostaje w tyle za
innymi państwami UE. Obecnie jedynie dwie trzecie gospodarstw domowych
ma dostęp do szerokopasmowego Internetu - poniżej średniej dla reszty
UE, która wynosi około trzy czwarte. Aczkolwiek, jeżeli chodzi o
e-administrację, Chorwacja radzi sobie całkiem dobrze, co potwierdzają
pewne wskaźniki: wykorzystanie usług e-administracji kształtuje się na
poziomie średniej UE, a przejrzystość e-administracji w zakresie danych
osobowych przewyższa średnią dla pozostałej części Europy, podobnie jak
używalność usług administracyjnych online przez obywateli innych niż
Chorwaci.
Chorwackie badania ICT
Chorwacja jest już od jakiegoś czasu uczestnikiem europejskich
programów badawczych i bierze udział łącznie w 447 projektach. Liczba ta
wzrosła z 29 projektów w Piątym programie ramowym (5PR) do 130 w 6PR i
obecnie 256 w Siódmym programie ramowym (7PR). Chorwackie organizacje są
partnerami w 25 projektach ICT dofinansowanych z budżetu 7PR.
W szczególności Uniwersytet w Zagrzebiu wziął udział w około 40%
projektów realizowanych przez chorwackich partnerów z programu ramowego.
Założony w 1669 r., jest najstarszą i największą uczelnią w Europie
Południowo-Wschodniej, której wkład w ogół twórczości naukowej wynosi
ponad 50%. Jeżeli chodzi o ICT, Wydział Inżynierii Elektrycznej i
Informatyki realizuje około jednej piątej zakontraktowanych przez
uczelnię projektów z programu ramowego, z których wiele jest naprawdę
wyjątkowych.
Latające roboty
Pszczoły zaganiające czy robotyczne "psy pasterskie" do pilnowania
ryb - wiele z pomysłów wydaje się udziwnionych, ale nad tym właśnie
pracuje obecnie zespół z laboratorium LARICS Uniwersytetu w Zagrzebiu,
osiągając obiecujące wyniki.
W przyrodzie roje pszczół i ławice ryb często koordynują swoje ruchy
według prostego zbioru zasad - każdy osobnik kieruje się sygnałami od
sąsiada, co przekłada się na złożone i skoordynowane układy. Naukowcy
już odnieśli znaczący sukces w poznawaniu i odtwarzaniu tych zasad oraz
zachowań, jednak rozpoczęty w lutym 2013 r. projekt
ASSISI_BF (1), przenosi wszystko na zupełnie nowy poziom.
Zespół, pracujący pod kierunkiem Laboratorium Sztucznego Życia w
Grazu, Austria, dąży do opracowania robotów, które nie tylko "uczą się"
języka społecznego roju czy zaganiania stada, ale mogą także wpływać na
zbiorowe zachowania takich grup. Naukowcy chcą ostatecznie doprowadzić
do powstania samoorganizującej się społeczności hybrydowej, złożonej z
robotów i zwierząt. Kierujący nimi ludzie będą wówczas w stanie
wyznaczać cele dla tych społeczności, umożliwiając ich zastosowanie w
zrównoważonym rolnictwie i zarządzaniu inwentarzem żywym.
Zespół reprezentujący chorwackiego partnera projektu, Uniwersytet w
Zagrzebiu, opracowuje sprzęt i oprogramowanie do "areny interakcyjnej
pszczół miodnych" - adaptacyjnego "tłumacza" języka pszczół w czasie
rzeczywistym. Naukowcy zamierzają następnie wykorzystać to narzędzie do
komunikowania się z pszczołami i zbadania cech, które decydują o
solidności i sprawności społeczności pszczół miodnych, aby zaadaptować
je do tworzonych systemów hybrydowych roboty-pszczoły.
Laboratorium badawcze LARICS zaangażowało się w projekt
EC-SAFEMOBIL (2) poświęcony opracowaniu precyzyjnej oceny ruchów oraz metod i technologii sterowania bezzałogowymi pojazdami.
Bezzałogowe pojazdy powietrzne (UAV), popularnie zwane dronami, mają
ostatnio złą prasę. W połączeniu jednak z autonomicznymi systemami mają
potencjał, by odegrać ważną rolę w takich kontekstach jak zarządzanie
klęskami żywiołowymi.
Kiedy akcje ratunkowe lub niesienia pomocy są niemożliwe bądź
związane z wysokim ryzykiem dla pilotów, autonomiczne helikoptery
robotyczne mogą ich w tym zastąpić, ale tego typu systemy muszą być
niezawodne i zdolne do precyzyjnego ustalania swojego położenia. Celem
projektu jest opracowanie takich funkcjonalności jak lądowanie na
platformach mobilnych (np. pokładach statków) oraz zaawansowana
współpraca, koordynacja i kontrola ruchu, aby można je było
wykorzystywać do automatyzacji magazynowania przemysłowego czy
transportu.
Specjalistyczna wiedza LARICS w robotyce, inteligentnej kontroli,
elastycznych systemach produkcji i pojazdach UAV wnosi wkład w
opracowywanie "Symultanicznej lokalizacji i mapowania" (SLAM) z
wykorzystaniem czujników pokładowych, dynamicznego wyznaczania trasy i
rozproszonego, autonomicznego zarządzania ruchem magazynowym. Już
niedługo zatem robotyczne drony będą być może wspomagać koordynację
pomocy podczas klęsk żywiołowych czy zarządzanie magazynowaniem i
transportem towarów.
Inteligentne infrastruktury
Uczelnia bierze także udział w projektach usprawniania infrastruktur
komunikacyjnych, zaopatrzenia w wodę i drogowych. Projekt komunikacyjny
"Sieć przyszłości" oprze się na nowych technologiach i architekturach, a
zwłaszcza na infrastrukturze sieci optycznej dużej prędkości. Czołowa
rola Europy w dziedzinie sieci optycznych może być zagrożona, jeżeli
wrócimy do nieskoordynowanego i rozporoszonego podejścia.
Projekt
BONE (3) ma zatem
pobudzać do współpracy, wymiany naukowców oraz integracji działań i
specjalistycznej wiedzy poprzez tworzenie wirtualnych centrów
doskonałości i sięganie do krajowych programów badawczych, zarówno w
Europie, jak i poza jej granicami. Wydział Telekomunikacji oraz Wydział
Inżynierii Elektrycznej i Informatyki Uniwersytetu w Zagrzebiu
zorganizowały i przeprowadziły kursy oparte na programie magisterskim w
zakresie "komunikacji i sieci optycznych", wykorzystując osiągnięcia
sieci doskonałości E-PHOTON/ONE dofinansowanej z budżetu 6PR.
Wydziałowy zespół ds. zaawansowanego sterowania wniósł wkład w projekt
URBANWATER
(4), poświęcony opracowywaniu innowacyjnej platformy ICT do sprawnego i
zintegrowanego zarządzania zasobami wody i infrastrukturą
wodno-kanalizacyjną w miastach.
Zaledwie 1% wód powierzchniowych na Ziemi to woda słodka w stanie
płynnym - reszta to woda morska albo lód. W ciągu ostatnich 70 lat
zapotrzebowanie podwoiło się, a na przestrzeni najbliższych dwóch dekad
prognozowany jest jego dalszy wzrost o kolejne 25%. Zważywszy na fakt,
że obszary miejskie w UE odpowiadają za 17% zużycia słodkiej wody,
zaopatrzenie miast w wodę jest bez wątpienia istotnym elementem
układanki.
Wydział Inżynierii Elektrycznej i Informatyki Uniwersytetu w
Zagrzebiu już pomógł w modernizacji systemu zaopatrzenia Zagrzebia w
wodę w pierwszych latach XXI w., a teraz wykorzystuje w projekcie swoją
specjalistyczną wiedzę w zakresie farm wiatrowych i inteligentnych
sieci. Celem jest zbudowanie platformy, która będzie w stanie objąć
prognozowanie pogody, dane na temat zapasów wód powierzchniowych i
zużycia przez gospodarstwa domowe oraz informacje o ciśnieniu i
przeciekach. Dzięki połączeniu zaawansowanych pomiarów, danych o zużyciu
w czasie rzeczywistym, zdolności prognozowania zapotrzebowania,
adaptacyjnego ustalania ceny i informacji zwrotnych od odbiorców, system
będzie mógł nawet osiągnąć interoperacyjność z platformami zarządzania
infrastrukturą energetyczną.
Inteligentny i zrównoważony transport
W aktualizowaniu infrastruktury transportowej kluczem są
"inteligentne systemy transportowe" (ITS). Instytut ITS na
uniwersyteckim Wydziale Ruchu i Nauki o Transporcie prowadzi badania nad
architekturami, technologiami, usługami i narzędziami do zaawansowanego
zarządzania ruchem i transportem. Instytut jest partnerem w projekcie
ICSI (5), poświęconym budowaniu nowej, mniej scentralizowanej od swoich poprzedniczek architektury ITS.
Obecnie architektury oparte na scentralizowanym sterowaniu mają
zazwyczaj kłopoty z aktualizacjami infrastruktury transportowej, takimi
jak zwiększenie wielkości sieci czy natężenia ruchu. W ramach nowego i
elastyczniejszego rozwiązania, informacje na temat detekcji i uruchomień
będą rozproszone w systemie z wykorzystaniem lokalnych zdolności
pamięciowo-obliczeniowych do obsługi platformy z aplikacjami ITS.
Komunikacja z centrum sterownia będzie potrzebna wyłącznie w celu
aktualizacji o zagregowane dane z długoterminowych operacji, takich jak
eksploracja danych czy pobieranie aktualizacji oprogramowania.
Projekt
ROADIDEA (6) także
bada potencjał innowacyjny europejskiego sektora ITS, aby ujawnić
istniejące problemy i wąskie gardła w użytkowaniu danych i koncentracji
usług. Zespół pracujący nad projektem, w skład którego wszedł chorwacki
partner Meteo-Info, również podjął próbę opracowania lepszych metod i
modeli do wykorzystania przez różne platformy usługowe ITS.
Dorobek projektu obejmuje innowacyjne metodologie, które mają pomóc
Europie w optymalnym wykorzystywaniu usług transportowych, bibliotekę
dokumentów "Innowacja Wiki" oraz schematy pilotażowe, obejmujące studium
statystycznego modelu prognostycznego tarcia nawierzchni drogi.
Tymczasem zadanie projektu
MOBINCITY
(7) polega na doskonaleniu zakresu i efektywności energetycznej
pojazdów w pełni elektrycznych (FEV) poprzez zintegrowany system ICT,
który wykorzystuje informacje od kierowców, pojazdów oraz infrastruktur
transportowej i energetycznej do planowania i wyznaczania trasy wraz z
optymalizacją możliwości ładowania i rozładowywania energii.
Transport miejski odpowiada za około jedną czwartą emisji CO2 ze
źródeł transportowych, a zatem wykorzystanie FEV w miastach do
transportu publicznego i prywatnego może znacząco przyczynić się do
obniżenia aktualnych poziomów zanieczyszczenia. Zespół MOBINCITY, w
skład którego wchodzi Chorwacki Instytut Energetyczny "Hrvoje Požar"
(EIHP), opracowuje system zaopatrzenia pojazdów w informacje o
czynnikach mogących mieć wpływ na ich sprawność - natężenie ruchu,
warunki atmosferyczne, warunki drogowe, sieć energetyczna itp. Pojazdy
będą je wykorzystywać, aby podpowiadać kierowcom optymalną trasę i plan
ładowania, zwiększając w ten sposób swój rzeczywisty zasięg.
Od e-zdrowia do chmury obliczeniowej
Chorwacki sektor prywatny jest aktywnie zaangażowany w badania ICT w
7PR, zwłaszcza w systemy oprogramowania. Liczące sobie ponad 60 lat
przedsiębiorstwo Ericsson Nikola Tesla (ENT) to chorwacki dostawca
produktów, rozwiązań i usług telekomunikacyjnych, który zatrudnia ponad 1
600 osób.
Dział Systemów e-Zdrowia w tym przedsiębiorstwie opracowuje oraz
utrzymuje wielkoskalowe i spersonalizowane systemy informacji o opiece
zdrowotnej, będąc aktywnym partnerem projektu
UNIVERSAAL
(8). Zespół ma nadzieję ułatwić sektorowi ICT w Europie opracowanie i
wdrożenie rozwiązań w zakresie nowoczesnych technologii w służbie osobom
starszym (AAL) - oprogramowania i sprzętu podnoszącego jakość życia
starszych obywateli.
Osoby starsze często potrzebują pomocy, aby zachować niezależność,
samodzielność, a nawet zdrowie. Wraz ze starzeniem się europejskiej
populacji, coraz więcej obywateli potrzebować będzie tego typu wsparcia.
Technologie AAL wykorzystują ICT w celu zapewnienia odpowiednich
rozwiązań. Aplikacje AAL mają wydłużyć czas, przez który ludzie mogą żyć
w swoim preferowanym środowisku, zwiększając ich samodzielność i
mobilność. Ich zadaniem jest również poprawa bezpieczeństwa,
zapobieganie izolacji społecznej i propagowanie lepszego i zdrowszego
stylu życia.
W toku projektu powstaje otwarta, znormalizowana platforma oraz
specyfikacja, które powinny pomóc dostawcom usług AAL w szybszym i
tańszym budowaniu usług. Zespół zamierza także wyprodukować narzędzia
programistyczne do dalszego obniżania kosztów opracowania i poszerzania
rynku AAL poprzez stworzenie sklepu z aplikacjami o nazwie uStore, w
którym programiści, dostawcy usług i użytkownicy końcowi będą mogli
oferować i pozyskiwać aplikacje AAL.
Przedsiębiorstwo ENT zaangażowało się także w projekt
CLOUDSCALE
(9), który ma wspomagać klientów chmury obliczeniowej w projektowaniu
skalowalnych i opłacalnych aplikacji. W ramach projektu CLOUDSCALE
powstają narzędzia i metody do wykrywania problemów ze skalowalnością na
podstawie analizy kodu, co posłuży za wsparcie dostawcom
"oprogramowania jako usługi" (SaaS) i "platformy jako usługi" (PaaS) w
projektowaniu oprogramowania na potrzeby skalowalności oraz wykrywania i
usuwania usterek związanych ze skalowalnością w istniejących
aplikacjach. Zespół ENT jest przede wszystkim odpowiedzialny za zebranie
wymagań, przygotowanie przypadków użycia i walidację wyników.
Przekraczanie granic
Chorwacja bierze również aktywny udział w projektach promujących
regionalną i transnarodową współpracę badawczą - zwłaszcza w regionie
Bałkanów Zachodnich, za pośrednictwem projektów, takich jak
"Zacieśnianie współpracy badawczej UE-Bałkany Zachodnie w zakresie
monitoringu i kontroli obszaru" (
BALCON) oraz "Wsparcie Inco-Net dla krajów Zachodnich Bałkanów w dziedzinie ICT" (
WINS-ICT).
Organizacje chorwackie są ważnym ogniwem w międzynarodowych sieciach
naukowych, takich jak projekt "Wielogigabajtowa sieć europejskich badań
naukowych i edukacji wraz z usługami pokrewnymi" (
GN3)
czy "Wspólna akcja międzynarodowa w zakresie przetwarzania siatkowego i
informatyki biomedycznej, podjęta przez Unię Europejską, Amerykę
Łacińską, Bałkany Zachodnie i Afrykę Północną" (
ACTION-GRID).
Dzięki ugruntowanym osiągnięciom, Chorwacja wydaje się mieć dobre
perspektywy na kontynuowanie rozwoju jako regionalny lider i aktywny
partner unijnych działań badawczych w dziedzinie ICT.
Wszystkie zaprezentowane w artykule projekty uzyskały wsparcie z
Siódmego programu ramowego (7PR) Unii Europejskiej w zakresie badań.
(1) "Samoorganizacja i integracja społeczności zwierząt i robotów poprzez interakcję społeczną"
(2) "Ocena i kontrola na potrzeby bezpiecznych, bezprzewodowych, kooperatywnych systemów przemysłowych o wysokiej mobilności"
(3) "Budowanie przyszłej sieci optycznej w Europie: sieć E-PHOTON/ONE"
(4) "Inteligentny system zarządzania zaopatrzeniem miast w wodę"
(5) "Inteligentna kooperatywna detekcja na rzecz usprawnienia ruchu"
(6) "Mapa drogowa radykalnych innowacji w europejskich usługach transportowych"
(7) "Inteligentna mobilność w inteligentnym mieście"
(8) "Uniwersalna, otwarta platforma i specyfikacja referencyjna na rzecz nowoczesnych technologii w służbie osobom starszym"
(9) "Skalowalne zarządzanie na potrzeby chmury obliczeniowej".
Hiperłącza do projektów w serwisie CORDIS:
-
7PR w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie ASSISI_BF w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie EC-SAFEMOBIL w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie BONE w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie URBANWATER w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie ICSI w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie ROADIDEA w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie MOBINCITY w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie UNIVERSAAL w serwisie CORDIS-
karta informacji o projekcie CLOUDSCALE w serwisie CORDIS
Hiperłącza do stron internetowych projektów:
-
strona internetowa projektu: "Samoorganizacja i integracja społeczności zwierząt i robotów poprzez interakcję społeczną"-
strona
internetowa projektu: "Ocena i kontrola na potrzeby bezpiecznych,
bezprzewodowych, kooperatywnych systemów przemysłowych o wysokiej
mobilności"-
strona internetowa projektu: "Budowanie przyszłej sieci optycznej w Europie: sieć E-PHOTON/ONE"-
strona internetowa projektu: "Inteligentny system zarządzania zaopatrzeniem miast w wodę"-
strona internetowa projektu: "Inteligentna kooperatywna detekcja na rzecz usprawnienia ruchu"-
strona internetowa projektu: "Mapa drogowa radykalnych innowacji w europejskich usługach transportowych"-
strona internetowa projektu: "Inteligentna mobilność w inteligentnym mieście"-
strona
internetowa projektu: "Uniwersalna, otwarta platforma i specyfikacja
referencyjna na rzecz nowoczesnych technologii w służbie osobom
starszym"-
strona internetowa projektu: "Skalowalne zarządzanie na potrzeby chmury obliczeniowej"
Hiperłącze do materiałów wideo:
-
materiały wideo nt. projektu EC-SAFEMOBIL
Inne hiperłącza:
-
strona internetowa Agendy Cyfrowej Komisji Europejskiej
poleca:
