Ujawnianie zbrodni przeciwko państwu i ludzkości poprzez architekturę

Obserwujemy wzrost liczby cywilnych ofiar konfliktów na obszarach miejskich. Dzieje się tak dlatego, że tradycyjna koncepcja areny wojennej odeszła do przeszłości. Obecnie większość konfliktów ma miejsce w miastach – na miejskich polach bitew, które są środowiskami bogatymi w dane i nośniki danych. Dzięki częściowemu dofinansowaniu ze środków unijnych w ramach projektu FAMEC niezależna agencja Forensic Architecture (FA) wykorzystuje potencjał najnowszych technologii do prowadzenia dochodzeń w sprawie przestępstw przeciwko państwom i ludzkości, popełnianych w miastach i budynkach.

W przeszłości dowody w sprawie zbrodni wojennych i łamania praw człowieka opierały się na wywiadach prowadzonych długo po zdarzeniu. Nowe technologie zmieniły jednak ten stan rzeczy. Dzięki powszechnemu wykorzystaniu cyfrowych urządzeń rejestrujących, komunikacji satelitarnej, technologii teledetekcji i internetu dostępne są obecnie ogromne ilości danych, które mogą dostarczyć nowych rodzajów dowodów w przypadku przestępstwa.

W wywiadzie udzielonym dla czasopisma „Architectural Record” założyciel i dyrektor FA Eyal Weizman, wyjaśnia, jaką rolę pełni architektura w pracy jego agencji. „Architektura to nasz punkt wyjścia; to bardziej lotnisko niż więzienie. Aby przedstawić dowody architektoniczne na przykład na to, że budynek w Syrii został zniszczony, często nie jesteśmy w stanie udać się na miejsce. Musimy zlokalizować, zweryfikować, przeanalizować i zszyć ze sobą treści wygenerowane przez użytkowników, aby odtworzyć przebieg wydarzeń”.

FA wykorzystuje zdjęcia przesłane przez osoby znajdujące się w miejscu konfliktu do odtworzenia przestępstw, w sprawie których prowadzi śledztwo. Aby to osiągnąć, wykorzystuje modele, rysunki, mapy, interaktywne internetowe materiały kartograficzne, filmy i animacje, które wymagają szerokiej wiedzy eksperckiej zespołu. FA opracowała nowe narzędzie, które umożliwia mapowanie złożonych wydarzeń, takich jak konflikty, protesty czy kryzysy, w miarę ich rozwoju, przy użyciu fotografii i obrazowania satelitarnego. PATTRN to platforma open source, która pozwala użytkownikom na udostępnianie i zestawianie bezpośrednich doniesień o konfliktach oraz nadawanie sensu rozproszonym informacjom.

Badacze prowadzą dochodzenia w sprawie aktów przemocy na całym świecie, dostarczając nowych dowodów międzynarodowym zespołom prokuratorskim, organizacjom politycznym, organizacjom pozarządowym i instytucjom międzynarodowym, takim jak ONZ. Zespół FA zajmuje się takimi sprawami, jak badanie ośrodków tortur w Kamerunie, analiza kontrwywiadowcza zeznań tajnego agenta w związku z zabójstwem młodego mężczyzny tureckiego pochodzenia w Niemczech czy odtworzenie tajnego syryjskiego ośrodka internowania w oparciu o relacje ocalonych. Kolejne dochodzenie dotyczy zabójstwa 6 osób i zaginięcia 43 uczniów w Meksyku, po tym jak lokalna policja zaatakowała szkołę.

Dochodzenia FA obejmują zarówno wydarzenia mające miejsce w strefach działań wojennych, jak i przemoc na tle politycznym i rasowym, do której dochodzi poza obszarem konfliktu zbrojnego. Praca agencji umożliwia zakwestionowanie relacji z wydarzeń przekazywanych przez władze państwowe. Efektem często bywa wszczęcie oficjalnych dochodzeń i skierowanie spraw do trybunałów.

„Uważamy, że bardzo ważne jest znalezienie nowych sposobów na przedstawianie solidnego materiału dowodowego, na którym moglibyśmy oprzeć nasze dyskusje i decyzje polityczne”, mówi Weizman. „Planujemy nadal wykorzystywać architekturę jako punkt wyjściowy, dzięki któremu można zrozumieć i analizować sytuację polityczną na całym świecie oraz podejmować interwencje”.

Projekt FAMEC (Forensic Architecture: The Media Environments of Conflict) rozwija dziedzinę architektury kryminalistycznej, badając nowe tryby dokumentacji i analizy oraz to, w jaki sposób zmieniły one relacje między konfliktem a przestrzeniami zabudowanymi. FA będzie prowadzić nowe prace kryminalistyczne w Syrii, Izraelu, Palestynie i Brazylii we współpracy z najważniejszymi organizacjami praw człowieka.

Więcej informacji:
strona internetowa Forensic Architecture