Personalizowany robot dla osób starszych

Powyższy robot, posiadający koła oraz częściowo humanoidalną formę, wyposażony jest w kamery, czujniki oraz interfejs głosowo-dotykowy, dzięki czemu urządzenie może przypominać użytkownikom o konieczności zażycia leków, zaproponować im wypicie ulubionego napoju, lub też zachęcić ich do wybrania się na spacer lub odwiedzenia przyjaciół, jeśli od dłuższego czasu nie miało to miejsca. System ten, będący częścią tzw. inteligentnego domu, który może np. obejmować inteligentną odzież, monitorującą kluczowe parametry życiowe, pozwala nadzorować stan zdrowia i bezpieczeństwa podopiecznych, a także, w razie potrzeby, powiadamiać służby ratunkowe.

"Europejska populacja starzeje się, a wielu obywateli potrzebuje jakiejś formy pomocy. Opiekę mogą zapewniać profesjonaliści pracujący w domach lub w ośrodkach opiekuńczych, jednak często obowiązki te pełnią partnerzy lub członkowie rodzin osób starszych. Niestety coraz częściej obserwujemy, że również opiekunowie potrzebują jakiejś formy pomocy, zwłaszcza, gdy są osobami starszymi. W obranym przez nas podejściu bazujemy na założeniu, że rozwiązaniem może być technologia", tłumaczy Herjan van den Heuvel, członek 'Dutch Homes', organizacji będącej centrum wiedzy w zakresie automatyki domowej oraz domów inteligentnych, która nadzorowała proces opracowywania robota.

Według najnowszych szacunków organizacji Eurostat mediana wieku obywateli 28 państw członkowskich, która w 2011 roku wynosiła około 41,2 lat osiągnie w roku 2060 wartości 47,6 lat, podczas gdy odsetek obywateli po 65 roku życia prawie się podwoi i osiągnie wartości 29,5% populacji. Co więcej, zgodnie z prognozami odsetek obywateli po 80-tym roku życia potroi się do roku 2060.

Uwzględniając to, że powszechność schorzeń wynikających z podeszłego wieku również zwiększy się w podobnym tempie, coraz więcej obywateli Europy będzie wymagało opieki i pomocy by móc utrzymać dotychczasową jakość życia, zachować zdrowie oraz uniknąć wykluczenia społecznego.

Robot opracowany w ciągu 33 miesięcy przez konsorcjum złożone z instytutów badawczych, uniwersytetów oraz przedsiębiorstw technologicznych z siedmiu krajów Europy - Finlandii, Francji, Grecji, Włoch, Holandii, Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii - ma na celu stawienie czoła powyższym wyzwaniom. Robot ten jest jednocześnie zaledwie jednym z wielu osiągnięć poczynionych w ramach finansowanego przez UE projektu o nazwie "Zintegrowane oraz inteligentne środowisko domowe, zapewniające zdrowie, odpowiednie odżywianie oraz wysoką jakość życia osobom w podeszłym wieku" ('An integrated intelligent home environment for the provision of health, nutrition and well-being services to older adults', MOBISERV), który uzyskał wsparcie na badanie naukowe w kwocie 2,75 milionów euro ze strony Komisji Europejskiej.

Inteligentne domy, inteligentna odzież oraz inteligentne wsparcie

"Projekt MOBISERV miał wiele fasad - opracowywaliśmy nie tylko robota, ale także rozwiązania umożliwiające jego integrację z inteligentnymi systemami domowymi oraz z inteligentną odzieżą", podkreśla Van den Heuvel.

Inteligentne tkaniny, które mogą przyjąć postać ubrań czy też pościeli, wzbogacone są o różnorakie, bardzo lekkie czujniki bezprzewodowe, rejestrujące podstawowe parametry życiowe czy też wzorce snu, a nawet potencjalny upadek. Natomiast środowisko inteligentnego domu składa się z inteligentnych czujników, komponentów umożliwiających identyfikację optyczną oraz z rozwiązań z zakresu automatyki, pozwalających, między innymi, wykrywać wzorce spożywania pokarmów i picia płynów, wzorce ruchowe oraz niebezpieczne sytuacje.

"System można wdrożyć w sposób kompleksowy, w przypadku osoby, która wymaga pełnej opieki. Możliwe jest także wykorzystanie tylko niektórych komponentów systemu, w zależności od potrzeb poszczególnych jednostek. Technologia MOBISERV może być zatem stosowana w sposób modularny i elastyczny", tłumaczy Van den Heuvel.

Naukowiec podkreśla jednak, że robot jest prawdopodobnie najbardziej imponującym i innowacyjnym elementem rozwiązania MOBISERV.

Robot-towarzysz MOBISERV, bazujący na najnowszych osiągnięciach z dziedziny sztucznej inteligencji oraz robotyki, został zaprojektowany przede wszystkim pod kątem zapewniania wsparcia poznawczego swym użytkownikom, w postaci przypomnień oraz sugestii, które ułatwiają prowadzenie zdrowego i aktywnego społecznie życia.

"Robot nie posiada co prawda rąk, zatem nie jest w stanie zaparzyć kawy, jednak może zaproponować wypicie jej lub innych płynów, jeśli nie piliście Państwo od dłuższego czasu", tłumaczy Van den Heuvel.

Poprzez monitorowanie zachowań użytkowników robot uczy się, kiedy może prowadzić z nimi interakcje, mówić do nich, lub wyświetlać informacje za pośrednictwem ekranu dotykowego. Użytkownicy mogą odpowiadać za pomocą mowy lub ekranu dotykowego. Robot potrafi zadawać pytania, np. "czy jesteś głodny?" lub "może zadzwonisz dziś do przyjaciela?" oraz sugerować działania, np. "hej, pamiętaj, by zażyć tabletki znajdujące się w niebieskim opakowaniu".

"Sposób zachowania robota, to, co mówi, sposób, w jaki to robi, a nawet ton jego głosu mogą być dostosowane do potrzeb poszczególnych użytkowników", twierdzi Van den Heuvel.

Co ważne, uczestnicy inicjatywy MOBISERV opracowali łatwy w użyciu interfejs konfiguracji robota, dzięki czemu opiekun, partner, członek rodziny, lub inna osoba dobrze znająca użytkownika, mogą dostosować urządzenie do indywidualnych potrzeb i preferencji pacjenta, definiując dowolne parametry, począwszy od imion robota i użytkownika, poprzez ulubiony napój, aż po grono przyjaciół oraz typ "osobowości", jaką robot powinien posiadać. W przyszłości naukowcy planują umożliwić także modyfikację kształtu oraz koloru robota.

Osoby starsze oraz opiekunowie uczestniczyli w każdym etapie prac projektowych, oferując np. porady podczas określania wstępnych wymagań, a także testując końcowe prototypy. Podczas prób, które odbyły się w tym roku w Holandii oraz w Wielkiej Brytanii naukowcy przeprowadzili kompleksowe badania ewaluacyjne, obejmujące testy funkcjonalne w środowisku laboratoryjnym, całodniowe testy w domach, a także trwające wiele dni testy przeprowadzone przez użytkowników we własnych gospodarstwach domowych.

Robot posiadający osobowość

"Osoby starsze oceniły robota MOBISERV bardzo pozytywnie, dostrzegając liczne korzyści płynące z oferowanego przez niego wsparcia poznawczego, natomiast osobom mieszkającym samotnie spodobał się pomysł posiadania urządzenia, z którym można się komunikować. Niektórym z nich robot MOBISERV przypominał wręcz zwierzę domowe, posiadające własną osobowość", twierdzi Van den Heuvel.

Również osoby opiekujące się ludźmi w podeszłym wieku dostrzegły zalety rozwiązania MOBISERV, chociaż ich opinie były bardziej sceptyczne.

"Niewykluczone, że opiekunowie osób starszych boją się, że roboty zajmą ich miejsce, jednak nie jest to naszym celem. Postrzegamy roboty i technologię jako rozwiązania, które mogą pomóc zarówno opiekunom, jak i ich podopiecznym, a nie jako coś, co może zastąpić człowieka", tłumaczy Van den Heuvel. "Wielu opiekunów, zwłaszcza członków rodziny, którzy muszą czuwać nad swymi bliskimi przez całą dobę, cierpi na wypalenie. Powyższa technologia może znacznie poprawić jakość ich życia".

Wyprodukowanie prototypowego robota MOBISERV kosztuje obecnie około 10 000 euro, jednak cena ta powinna spaść wraz z rozwojem technologii oraz w wyniku działania efektu skali, jeśli roboty będą produkowane w dużych ilościach. Van den Heuvel uważa, że już za kilka lat tego rodzaju roboty mogą kosztować około 5 000 euro.

Obecnie uczestnicy inicjatywy MOBISERV szukają funduszy na realizację kolejnych projektów lub też na stworzenie firmy. Celem tych działań jest rozbudowanie i dopracowanie powyższego rozwiązania, a także przeprowadzenie testów zakrojonych na dużą skalę.

Projekt MOBISERV uzyskał wsparcie finansowe na badania naukowe w ramach Siódmego Programu Ramowego UE (7PR).

Odnośniki do projektów na stronie CORDIS:

- informacje na temat 7PR w bazie danych CORDIS
- informacje na temat projektu MOBISERV w bazie danych CORDIS

Odnośnik do strony internetowej projektu:

- strona internetowa projektu 'An integrated intelligent home environment for the provision of health, nutrition and well-being services to older adults'

Odnośniki do powiązanych filmów:

film dotyczący projektu MOBISERV

Pozostałe odnośniki:

- strona internetowa Agendy Cyfrowej Komisji Europejskiej